Huisarts Jan Galesloot (70) is een goedlachse man, ondanks dat hij de laatste jaren het gevoel heeft dat hij in zijn werk vastloopt. "Van veertig procent van mijn patiënten ben ik bang dat ik hen niet vooruit help met hun gezondheid. Ik zie ze langzaam afglijden. Ik worstel met mijn rol als huisarts.
Eén keer verliet huisarts Jan Galesloot (70) zijn praktijk in de Rotterdamse Afrikaanderwijk. Hij droomde van het afleggen van ziekenbezoeken op de motor, ergens in de polder. Maar dat beviel niet. Hij keerde terug naar de wijk waar hij in 1985 terechtkwam, die hij sindsdien heeft zien verkleuren, die grondig werd opgeknapt, maar waar het met de gezondheid bergafwaarts ging.
Bijna alle ziekten van mijn patiënten hebben een relatie met leefstijl
Jan Galesloot
De cijfers over de Afrikaanderwijk zijn schokkend. De kans dat bewoners van deze wijk overlijden aan de zogenaamde leefstijlziekten zoals suikerziekte, longemfyseem of hartfalen is gemiddeld rond de dertig procent hoger dan in de rest van Nederland. De gemeente Rotterdam vroeg in 2016 aan burgers boven de 19 of zij zich gezond voelden. In de Afrikaanderwijk antwoordde daarop 48 procent met een 'ja'. Vergelijk dat met de bewoners van het centrum, aan de overkant van de Maas, waar 84 procent op die vraag 'ja' zei. Het verschil is nog pregnanter bij mensen boven de 65. In de Afrikaanderwijk antwoordde slechts 23 procent 'ja', tegenover 59 procent in het centrum.
"Bijna alle ziekten van mijn patiënten hebben een relatie met leefstijl", zegt Galesloot. "Niet alleen suikerziekte en longemfyseem, maar ook allergieën, reuma en darmaandoeningen zijn te herleiden naar te veel eten, roken en niet bewegen. Soms stap ik als arts opzij en ga een ander gesprek aan. Dus geen pil geven, maar proberen er achter te komen waarom mensen slecht eten en niet bewegen. We schieten niks op met het klassieke model."
De Afrikaanderwijk vormt een driehoek op de zuidoever van de stad die al vanaf begin vorige eeuw werd bewoond door migranten: havenarbeiders uit Zeeland en Brabant. Het werd vanaf de jaren zestig een van de eerste multiculturele wijken met mensen uit Turkije, Pakistan, Antillen, Marokko, Suriname en Kaapverdië. Opmerkelijk is dat de wijk vanaf de buitenkant geen verloederde indruk wekt. Blokken nieuwbouw staan tussen goed gerenoveerde woningen.
De schijn bedriegt. De drama's spelen zich achter de voordeuren af. "Gezond leven, het eten van groente en fruit, heeft bij deze mensen geen enkele prioriteit", zegt Galesloot. "Zij zijn bezig met overleven, zorgen over geld, bezig met conflicten die hun kinderen op school en straat hebben. Ik zit vaak met depressieve mensen tegenover me. Het is meer dan een medisch probleem; het is een cultureel en sociaal probleem. Ik weet niet waarom mensen kant-en-klaar en afhaalvoedsel eten. Ik denk trouwens dat we hier winst kunnen boeken met leefstijlcoaches, maar daar moet geld voor komen."
Paul Hofstra, directeur van de Rotterdamse Rekenkamer, bevestigt dat bewoners van de Afrikaanderwijk uitzonderlijk hoge schulden hebben. Naar aanleiding van een recent onderzoek naar gemeentelijke schuldhulpverlening schat hij dat tegen de 2500 van de 9000 bewoners van de wijk kampen met 'risicovolle schulden', ver boven het landelijke gemiddelde. Dat wil volgens Hofstra zeggen dat zij minstens zes maanden geen zorgpremie hebben betaald en een gemiddelde schuld torsen van tussen de 40.000 en 50.000 euro.
Een inloopavond die gratis en vrijblijvend is, zinnige informatie overdragen, wie weet helpt het
Jan Galesloot
Hij constateerde gestapelde problemen zoals werkloosheid (70 procent) en contacten met jeugdzorg. "Het zorgelijke is dat tachtig procent niet in de schuldhulpverlening zit, omdat de mensen de weg niet weten of zijn afgewezen. Het gevolg is dat de schulden elk jaar stijgen. Het is de categorie uitzichtlozen. De overheid verwacht dat iedereen zelfredzaam is, maar deze mensen komen er niet uit."
Twee jaar geleden gaf Galesloot de aanzet voor de vorming van gezondheidscentrum Lijn2. Het is een mooi pand met een breed aanbod van medische hulp, een fitnessruimte en lokalen voor cursussen. Daar organiseert hij, samen met een flinke groep vrijwilligers, regelmatig een publieksavond met workshops en voorlichting. Van de 1800 chronische patiënten die waren aangeschreven, kwamen er enkele weken geleden zo'n zestig naar deze avond. "Een inloopavond die gratis en vrijblijvend is, zinnige informatie overdragen, wie weet helpt het", zegt Galesloot.
Diabetes in de Afrikaanderwijk blijft toenemen, hoe Galesloot er ook voor waarschuwt. "Dertien procent van mijn patiënten worstelt met deze ziekte die in principe te genezen is. Kinderen die een maagverkleining aanvragen". Na een korte stilte: "Je zou er somber van worden."